Halı Tanımı

Halı konusunda yazılan kaynaklarda pek çok tanım yapılmıştır. Türk dilinde "k" harfinin "hı" ya, "hı" harfininde takım diyalektiklerle "h"ya çevrilmiş olduğu görülmektedir. Bu değişme yüzünden eski kalı kelimesi halı olmuştur. Batı Türkçesiııde birtakım sert sesler yumuşamıştır. Rus lugatçisi meşhur Radloff eserinin ikinci cildinde "kalı" kelimesinin geline verilen mihir-çeyiz anlamına geldiğini açıklamaktadır (Atalay 1945:11).

Bugün halının kalı kelimesinin zaman içinde halıya dönüştüğü pek çok eserde belirtilmektedir. Halı hakkında yapılan tanımlardan bazıları şöyledir;

"Pamuk, kıl ve ipek ipliklerinin halının boyuna yanyana dizilmesinden meydana gelen çözgü iskeletinin her çift teline yün, floş ve ipek ipliğinden ilme bağlanıp üzerine atkı atılıp sıkıştırılarak aynı yükseklikte, yada yer yer farklı yüksekliklerde kabartmalı olarak kesilmiş havlı yüzlü dokumalara halı denir" (Özel 1989:9).

"Çözgü denilen birden fazla katlanmış ve bükülmüş ipliklerin yanyana dizilmesinden oluşan çapraz iskeletin her çift teline yün, ipek ve floş ipliklerden ilme yapılarak sıra oluşturması ve en az bir sıra enine atkı atılıp sıkıştırılarak aynı yükseklikte veya yer yer farklı yükseklikte kabartmalı olarak kesilmiş havlı yüzlü dokumalara halı denir" (Aytaç 1997:1).

"Yere, duvara yada mobilya üzerine yaymak için kullanılan yün veya ipekten yapılmış kısa tüylü örme veya dokuma yaygı "(Özbek 1994:7).

"Çözgü (veya arış) iplikleri üzerine ayrı bir desen ipliği ile değişik şekillerde düğüm atılarak aralarından birkaç sıra atkı (veya argaç) ipliği geçirilip sıkıştırılarak aynı yükseklikte veya yer yer farklı yükseklikte kabartmalı olarak kesilmiş havlı yüzlü dokumalara halı denir "(Aytaç 1982:86).

"Yün, pamuk yada ipekli iplikten çeşitli düğüm teknikleri kullanılarak üretilen yaygı " (Ana Britanicca cilt; 10:295).

Değişik yazarlar tarafından yapılan tanımlardan yola çıkılarak halının şu şekilde tanımı yapılabilir;

Tezgahta çözgü iplikleri arasına atkı ipliklerinin sıkıştırılarak ve alternatif şekillerde düğümlenmesiyle oluşturulan havlı yüzlü dokumalara halı denir.